بازی درمانی

■بازی درمانی کاربرد موقعیت های بازی در یک زمینه درمانی است.بازی درمانی شرایطی را مهیا می‌کند که کودکان احساسات و هیجانات خود را کشف کنند.بازی درمانی به صورت گروهی و فردی انجام می‌شود،از طریق بازی کودکان می توانند راه حل های جدید کنار آمدن با مشکلات و جایگزین کردن رفتارهای مناسب را بیاموزند.
■بازی درمانی توسط متخصصان بهداشت روانی مانند مددکاران اجتماعی،کاردرمانگر ها،رفتار درمانگرها،فیزیوتراپیست ها انجام می شود.
■چرا بازی می‌کنیم؟
بازی فعالیت سرگرم کننده و لذت بخش است که روحیه ما را نشاط می بخشد. بازی خودشناسی،خود واقعی سازی و خودکارآمدی را گسترش می‌دهد.بازی احساس کسالت و اضطراب را بهبود می بخشد تفکر و اکتشافات خلاق را تحریک می‌کند و به ما امکان می دهد نقش ها و مهارت های مورد نیاز برای بقا را تمرین کنیم.
■مزایای بازی درمانی چیست؟
•مهارت های حرکتی درشت و ظریف را بهبود می بخشد.
•روابط خانوادگی را قوی می کند.
•بیان کامل احساسات
•یادگیری تجربه کردن
•یادگیری مهارت‌های اجتماعی
•رعایت احترام به خود
کاهش اضطراب
•افزایش مناعت طبع
•کسب مهارت های خلاقانه حل مسئله
•همدلی
•مواجهه با مشکلات و کنار آمدن با آن
■برای چه افرادی بازی درمانی انجام میشود؟ •کسانی که تاخیر در رشد یا اختلالات یادگیری دارند.
•کسانیکه درخانواده شان مشکلاتی از قبیل طلاق وجود دارد.
•کسانیکه در مدرسه مشکلات اخلاقی و رفتاری دارند.
•کسانی که مورد تعرض و سوء استفاده و بی‌توجهی قرارگرفتند.
•کسانی که اضطراب و استرس دارند.
•کسانی که نقص توجه دارند.
•کسانیکه اخلال اوتیسم دارند.
•کسانی که رفتارهای خشمگین و تهاجمی از خود نشان می‌دهند.
•کسانیکه فجایع طبیعی یا بحرانی را پشت سر گذاشته‌اند.
■بازی درمانگران به دقت به واکنش کودک هنگام جدا شدن از والدین به اینکه زمانی که تنها است چگونه بازی می کند،هنگام بازگشت پدر و مادر چه واکنشی نشان می دهد،نحوه تعامل با انواع اسباب بازی ها اطلاعات زیادی را کسب می‌کنند.هر کودک منحصر به‌فرد است پس بسته به شرایط باید روند درمانی مختص خودش را طی کرد.
ممکن است در مرحله ای از بازی درمانی درمان گر بخواهد یکی از اعضای خانواده کودک مانند پدر مادر یا خواهر و برادر وارد جلسه درمانی شوند.بازی درمانی می تواند به صورت مستقیم و غیرمستقیم باشد در روش مستقیم درمانگر حرف اول و آخر را با تعیین اسباب بازی یا بازی هایی که در هر جلسه انجام می شود می زند ولی در رویکرد غیر مستقیم کودک آزاد است و از یک ساختار ثابتی برخوردار نیست.بازی درمانی ۳۰ تا ۵۰ دقیقه طول می‌کشد و جلسات به صورت هفتگی برگزار می شود.
■انواع تکنیک های بازی درمانی:
•نقاشی کشیدن به منظور بیان احساسات
•تفسیر کشیده ها بر پایه محتوای احساسی
•بازی درمانی مستقیم
•بازی درمانی غیر مستقیم
•تفسیر بازی برای محتوای عاطفی
•عروسک ها و حیوانات و سایر اسباب بازی ها که در انها هدف وانمد کردن باشد
■برخی از انواع تکنیک های سرگرمی

توپ بازی:به عنوان مثال در یک جلسه درمانی گروهی ممکن است درمانگر یا روانشناس به صورت نوبتی توپی را به سمت هر نفر پرتاب کند. با رسیدن توپ به هر نفر، آن فرد باید مطلبی خوشحال کننده را برای دیگران بازگو کند.

بازی با عروسک های مخملی:درمانگر ممکن است چند عروسک مخملی را برای مراجعه کننده آماده کند و یا از خود آن‌ها بخواهد تا در طی جلسات درمانی همراه خود داشته باشند. این کار به حفظ آرامش کودک کمک خواهند کرد.

دکتر بازی:به عنوان مثال کودکی که به تازگی تحت یک عمل جراحی استرس‌زا قرار گرفته ممکن است یک فرآیند پزشکی را بر روی حیوانات مخملی خود انجام دهد بدین ترتیب قادر خواهد بود احساسات خود را کنترل کند.

بازی با عروسک بچه:به عنوان مثال یک درمانگر ممکن است از یک عروسک بچه برای مدل سازی رفتارهای مثبت بر روی کودک استفاده نماید و یا ممکن است از کودک بخواهد تا با عروسک بچه بازی کند و بدین ترتیب غرایز او را درک کند. در طی این جلسات ممک است بدرفتاری‌های والدین نسبت به کودک نیز در صورت وجود نمایان شود.

تلفن بازی با اسباب بازی ها:به عنوان مثال درمانگر و کودک هر یک ممکن است دارای یک اسباب بازی باشند و درمانگر از طریق تماس تلفنی سوالات خود را از کودک می‌پرسد. بدین ترتیب کودک ممکن است راحت‌تر به سوالات پاسخ هد و اگر احساس ناراحتی کند به راحتی تلفن را قطع کند.

بازی سحر و جادو:درمانگر ممکن است یک گلوله جادویی را به کودک بدهد و به او بگوید که می‌تواند سه آرزو داشته باشد. حداقل یکی از خواسته ها احتمالاً مربوط به یک مشکل در زندگی واقعی کودک خواهد بود.

بازی حباب:روانشناس با استفاده از این حباب‌ها، با پرتاب و یا ترکاندن آن‌ها به راحتی می‌تواند به حفظ آرامش و برطرف نمودن استرس کودک کمک نماید.

بازی بلوک:روانشناس ممکن است بلوک‌های ساختمانی را بسازد و از کودک بخواهد که توپی را به سمت آن‌ها پرتاب نموده و آن‌ها را خراب کند. بدین ترتیب به کودک کمک می‌کند تا عصبانیت خود را تخلیه کند.

بازی بالون:یک روانشناس در یک جلسه گروهی از کودکان بخواهد تا یک بالون را تا مدت زمان ممکن در هوا نگه دارند. این حالت باعث تقویت پیوند و شکستن یخ‌های رابطه در یک جلسه گروهی می‌گردد.

بازی حسی:روانشناس ممکن است اجازه دهد که کودک با کرم اصلاح بازی کند به این ترتیب که کودک کرم اصلاح را به اطراف پخش نموده، با آن مجسمه بسازد و یا حتی وانمود به تراشیدن کند. با این کار کودک می‌تواند خلاقیت خود را ابراز نموده و احساس آرامش و کنترل بیشتری کند.

■استعاره ها و تکنیک های داستان پردازی در بازی درمانی:

استعاره بازی بتنی :روانشناس ممکن است ده‌ها اسباب بازی را به کودک ارائه کند و سپس از او بخواهد اسباب بازی‌هایی را انتخاب کنند که نماینده اعضای خانواده باشد. این حالت می‌تواند به درمانگر در شناخت فکر و احساسات کودک نسبت به خانواده خود کمک نماید.

تکنیک لاک پشت :روانشناس ممکن است یک لاک پشت عروسکی را به کودک بدهد و به او توضیح دهد که لاک پشت وقتی ناراحت می‌شود متوقف شده و وارد پوسته خود می‌شود، چشمان خود را می‌بندد و سه بار نفس عمیق می‌کشد. کودک می‌تواند این روند را با عروسک لاک پشتی خود انجام دهد و بدین ترتیب تکنیک‌های مدیریت خشم را بیاموزد.

دماسنج احساسات:ممکن است به کودک یک دماسنج احساسات داده شود و طیف وسیعی از احساسات را با اعداد صفر یعنی چهره خندان تا ده یعنی اخمو نشان دهد. از او خواسته می‌شود تا احساسات خود را در هر منطقه نشان دهد. بر روی این دماسنج ممکن است عواملی که باعث خندان شدن چهره و یا اخمو شدن آن می‌گردد تشخیص داده شود.

داستان گویی :یک درمانگر یا روانشناس ممکن است از کودک بخواهد تا داستانی روایت گونه را با عنوان “روزی یک بار” آغاز کند. این داستان ممکن است حالات روحی مانند ترس و امید را نشان دهد.

بازی سازی بیرونی :کودک و روانشناس ممکن است با همکاری یکدیگر شخصیتی خیالی مانند اژدها را ایجاد کنند. این شخصیت می‌تواند نمایانگر یکی از مشکلات کودک مانند ترس باشد. در این حالت بعد از ایجاد این شخصیت خیالی روانشناس قادر خواهد بود بدون پرسش مستقیم از کودک، سوالاتی را در مورد ترس کودک از اژدها بپرسد.

کتاب درمانی :روانشناس ممکن است داستان یا کتابی را که دارای مشکلی مشابه با مشکل کودک است بیابد و راه حلی را برای این مشکل بیابد. در حین خواندن داستان با کودک ممکن است سوالاتی را راجع به داستان از کودک بپرسد. به عنوان مثال “آیا تا به حال چنین احساسی را تجربه کرده‌اید؟”