تک فرزندی

خیلی از والدین تک فرزند فکر می کنند انرژی و توان تربیت بیش از یک بچه را ندارند یا هر دو مشغله کاری دارند و یا اینکه فکر می کنند به لحاظ اقتصادی نمی توانند بار مالی بیش از یک فرزند را بر دوش بکشند. این در حالی است که معایب تک فرزندی به مراتب بیش از دو یا بیشتر فرزند داشتن است.
یکی از مسائلی که خانواده های تک فرزند میگویند مسئله مالی برای فرزندان بیشتر است. اینکه الان شرایط اقتصادی اجازه فرزند بیشتر را نمی دهد خیلی از این خانواده ها در ارتباط با مسائل اقتصادی زیاد صحبت می کنند درحالیکه طبق آمار تک فرزندی در خانواده های با سطح درآمد بالا بیشتر دیده می شود.
طبق نظر برخی روان شناسان عموما تک فرزندها مهارت های کمتری فرا می گیرند یا دیرتر به برخی مهارت ها می رسند مثلا در سنین رشد مثل چهار سالگی که بچه باید بتواند مسواک بزند، لباس عوض کند این مهارت ها را دیرتر فرا می گیرد. در خانواده های چند فرزند، فرزندان این مهارت ها را از هم یاد می گیرند و عموما یادگیری فرزند دوم سریع تر از فرزند اول رخ می دهد.
بنابراین در خانواده های چند فرزند، فرزندان از دیگران یاد می گیرند. توجه پدر و مادر از یک نفر برداشته می شود و فرزند مجبور است کارهایش را خودش انجام دهد. فرزندان در حضور بچه های دیگر تشویق به انجام کارهای خود می شوند و رقابت بین آن ها به وجود می آید مثل غذا خوردن و… بنابراین خانواده های پر جمعیت چون همه در کنار هم هستند، در کنار هم رشد می کنند‌.
در خانواده های چند فرزند حمایت گری و همیاری فرزندان از هم زیاد است، حتی بعد از فوت والدین، فرزندان تنها نمی شوند و حامی یکدیگر خواهند ماند. ولی در خانواده های تک فرزند بعد از فوت والدین، فرزندان تنها می شوند.
براساس آموزه های دین اسلام نیز آنکه دندان دهد، نان دهد و روزی دست خداست. در روایتی پیامبر خطاب به اباذر فرمودند: یا أَبَاذَرٍّ لَوْ أَنَّ ابْنَ آدَمَ فَرَّ مِنْ رِزْقِهِ کَمَا یَفِرُّ مِنَ الْمَوْتِ لَأَدْرَکَهُ رِزْقُهُ کَمَا یُدْرِکُهُ الْمَوْتُ / ای اباذر اگر فرزند آدم از روزی خودش فرار کند گویی از مرگش فرار کرده است و همانطور که مرگ انسان را در می یابد، روزی هم می گردد و او را در می یابد.

● آیا تک فرزندها تحت حمایت بیش تری هستند؟

معمولا تک فرزند‌ها حمایت بیش تری از طرف والدین خود میگیرند که سبب میشود تحمل کودک در برابر مشکلات پایین بیاید. این سبک فرزندپروری باعث می‌شود که فرد آسیب پذیر و متکی به دیگران شود معمولا این افراد با ورود به جامعه از دیگران هم انتظار دارند که او را مورد حمایت قرار دهند. در واقع نوع تربیت خانواده می‌تواند منجر به پرورش یک شخصیت وابسته شود. از طرفی تک فرزندها از حمایت خواهر و برادرها که بزرگترین سرمایه حمایتی برای روزهای سخت آینده هستند محروم می‌شوند.

● خلق و خوی تک فرزندان چگونه است؟

طبق مطالعات انجام شده، تک فرزندها معمولا افرادی مرتب و منظم، با وجدان و وظیفه شناس هستند. این کودکان اغلب اعتماد به نفس بیشتری دارند، پر توقع، کمال گرا و غیر قابل انعطاف هستند. این کودکان فرصت کمتری برای همدلی کردن و گذاشتن خود جای بقیه دارند. تک فرزندها بیش‌تر از والدین خود تقلید می‌کنند.
تک فرزندها زودتر از همسالان غیر تک فرزند وارد دنیای بزرگسالان می‌شوند؛ در نتیجه رفتارها و تجربه رفتارهای خاص گروه سنی خود را تجربه نمی‌کنند و بیشتر شبیه بزرگ‌ترها رفتار می‌کنند. مــهارت تاب آوری و تحمل ناامیدی‌ها و فشارهای روحی در تک فرزندان کمتر است. آن‌ها به برقراری روابطی علاقه مندند که دربرگیرنده منافع آنان باشد.

● مهارت ارتباطی تک فرزندها :

البته که تک فرزندی به معنای نداشتن مهارت‌های ارتباطی نمی‌شود. اما اینکه افراد تک فرزند چقدر مهارت‌های ارتباطی دارند، به نحوه تربیت والدین آن‌ها بر می‌گردد. به صورت کلی تک فرزندها در برقراری ارتباط با همسن و سالان خود دچار مشکل می‌شوند و نمی‌توانند ارتباط خوبی با گروه همسالان خود داشته باشند. شخصیت پدر و مادر در نحوه شکل گیری مهارت‌های اجتماعی کودک تاثیر گذار است.
به عنوان مثال اینکه خانواده تعامل زیادی با دیگران داشته باشد و کودک با همسن و سالانش زیاد در ارتباط باشد در این میان نقش مهمی دارد. اگر فرزند شما دوستان همسن خود را به خانه دعوت کند یا به منزل آن‌ها برود تاثیر مثبتی بر روابطش می‌گذارد.
اما از طرف دیگر اگر خانواده بسته باشد، با دیگران تعامل زیادی نداشته و کودک بیشتر وقت خود را در خانه با پدر و مادر بگذراند، کودک معمولا لوس، مغرور و گوشه گیر خواهد شد.

● چگونه مشکلات متداول تک‌فرزندان را با تربیت خود کنترل کنیم؟

۱. بیش از اندازه از او حمایت نکنید
مثلا وقتی کودک شروع به راه‌رفتن می‌کند، مدام دور او می‌چرخند تا زمین نخورد. اگر وارد دعوا با دیگری شود، سریع نجاتش می‌دهند. تا زمانی که والدین در همه امور دخالت کنند، کودک نمیتواند جهان را کشف کند.

۲. او را به تعاملات اجتماعی تشویق کنید
در صورتی ‌که بچه از سنین پایین روابط اجتماعی داشته باشند، یاد می‌گیرند چطور وسایل خود را به دیگران بدهد، نوبت را رعایت کنند و اختلاف‌ها را برطرف کنند. بهتر است شرایطی را برای کودکتان فراهم کنید که با هم‌سن‌های خود وقت بگذراند.

۳. انتظارات غیرواقعی تعیین نکنید
برخی والدین انتظارات غیرواقعی را به کودکان خود تحمیل می‌کنند. با توجه‌ به اینکه چنین خردسالانی همیشه مجبور بوده‌اند پدر و مادر خود را راضی کنند، ممکن است در آینده به افرادی ناسازگار تبدیل شوند.سعی کنید انتظارات خود را هم‌راستا با سن و توانایی‌های ذاتی کودکتان تنظیم کنید.

۴. به او اجازه تصمیم‌گیری بدهید
برای تقویت این توانمندی‌، به او گزینه‌های ساده‌ای برای تصمیم‌گیری بدهید؛ مثلا در زمان خواب، اجازه دهید بین دو کتابی که پیشنهاد می‌کنید، خودش یکی را انتخاب کند.