اهمیت خواب در رشد کودکان و نوجوانان

خواب مناسب یکی از توجه برانگیزترین موضوعات در رشد کودکان است و در حالی که رشد کودکان به ویژه رشد قدی آنها دغدغه خانواده‌ها است تاثیر خواب در رشد آنها نادیده گرفته می شود. هورمون رشد که یکی از ارکان اساسی رشد است در اوایل شب و در زمان خواب عمیق ترشح می‌شود و هر چه به طرف صبح میرویم غلظت هورمون کورتیزول بیشتر می‌شود لذا به کاهش ترشح هورمون رشد منجر می شود.بهترین ساعت برای خواب حدود ساعت ۹ شب است و بهترین زمان برخاستن قبل از طلوع آفتاب است.
■خواب کافی برای کودکان در مراحل رشد به این شرح است:نوزاد چهار تا دوازده ماهه ۱۲ تا ۱۶ ساعت یک تا دوساله ۱۱ تا ۱۴ ساعت سه تا پنج ساله ۱۰ تا ۱۳ ساعت شش تا دوازده ساله ۹ تا ۱۲ ساعت سیزده تا هجده ساله ۸ تا ۱۰ ساعت.
■انواع اختلال‌های خواب در دو دسته قرار دارند: بدخوابی:اختلالات مربوط به(مشکلات تنفسی، خروپف،وقفه تنفسی)که اجازه نمی دهد اکسیژن کافی به مغز برسد.
خواب پریشی:اختلال هایی مانند هراس های شبانه و شب ادراری است.
■بهداشت خواب:بهداشت خواب به وضعیتی گفته می‌شود که به بهتر خوابیدن کودک منجر می‌شود و والدین باید خوراک کودک را زیر نظر داشته باشند که پرخوری نکند و نوشیدنی های کافئین دار قبل از خواب نخورد،کودک را قبل از خواب به دستشویی بفرستند و وسایل الکترونیکی مانند کامپیوتر و تبلت و موبایل را از او دور کنند تا کودک خواب با کیفیتی داشته باشد.
■تاثیرات خواب بر رشد کودک عبارت است از: ۱)پردازش اطلاعات:دکترروت گروبر میگوید کودک شما در موقع خواب تمام اطلاعاتی که در طول روز با آنها مواجه می‌شود را طبقه‌بندی می‌کند و از آنچه که نیاز ندارد خلاص می شود و آنچه به کارش می‌آید را نگه می دارد.
۲)رشد قدی:اوج هورمون رشد از ساعت ۲۲ تا ۲۳ شب است و خانواده ها باید کودک را قبل از این ساعت بخوابند زیرا با افزایش خواب عمیق ، هورمون رشد در بدن افزایش پیدا می‌کند.
۳)تکامل مهارتهای شناختی:کیفیت پایین خواب و کمبود خواب منجر به بروز مشکلاتی در تمرکز و بیش فعالی می شود برای همین مهم است قبل از اینکه به کودک برچسب بیش فعالی بزنیم وجود مشکلات خواب را رد کنیم.
۴)تقویت سیستم ایمنی بدن:در طول شب مغز کودک مواد شیمیایی را آزاد می‌کند که از ترمیم سیستم ایمنی بدن حمایت می کنند که این مواد سایتوکاینها هستند.
۵)تنظیم اشتها:در یک مطالعه بر روی کودکان احتمال اضافه وزن در کسانی که هر شب کمتر از ۱۰ ساعت بخوابند در مقایسه با افرادی که ۱۲ ساعت بخوابند بیش از ۵ برابر بود زیرا هر چقدر کودک شبها تا دیر وقت بیدار بماند فرصت بیشتری دارد که به آشپز خانه برود و چیزی بخورد.
■راهکارهایی برای زود خوابیدن کودکان :
*از گیاهان دارویی بی خطر برای کمک به خواب بهتر
*دوش گرفتن قبل از خواب
*ماساژ دادن کودک
*خواندن کتاب
*یوگا
*داشتن روتین و ساعت منظم و مشخص
*اصلاح برنامه و دادن جایزه
*دادن غذای سبک قبل از خواب کودک
*کودک را در طی روز به داشتن فعالیت های فیزیکی تشویق کنید
*شناختن ترسهای کودک و برطرف کردن آن ها
*دور کردن وسایل الکترونیکی از اطراف کودک ■عوارض دیر خوابیدن در کودکان:
*دیر خوابیدن و دیر بیدار شدن باعث تجمع مواد سمی در بدن می شود
*کاهش رشد قدی در کودکان میشود
*باعث چاقی در کودکان میشود
*باعث بد غذایی در کودکان
*پوکی استخوان
*بیش فعالی و استرس
■نوجوانان
خواب برای سلامتی و کارکرد روزانه مهم است پس نوجوانان بین ۸ تا ۱۲ ساعت خواب در شب نیاز دارند که در طی روز عملکرد بهتری داشته باشند.در نوجوانی مغز باز هم در حال رشد است.قشر پیش پیشانی مغزی که مسئول تفکر پیچیده و تصمیم گیری و تنظیم هیجانی در بین بقیه اعضا است دستخوش جهش در طی سال‌های نوجوانی می شود این بخش از مغز در برابر محرومیت از خواب حساس است و نوجوانان بی خواب دچار مشکلات ذهنی،هیجانی،اجتماعی و رفتاری می شود مانند: مشکل در حافظه،کاهش تمرکز توجه،کاهش توانایی حل مسئله،بیش فعالی،کناره‌گیری اجتماعی،ریسک بالای افسردگی،نمرات پایین، عملکرد تحصیلی ضعیف می‌شود.پس خانواده باید به نوجوان خود یاد بدهد همواره زمانی خاص انجام تکالیف اختصاص دهد و خوابش را فدای درس امتحان نکند.