آشنایی با انواع سنگ ها و ویژگی های آنها(علوم چهارم ابتدایی)

سنگ ها موادي هستند كه در همه جاي كره زمين وجود دارند. روي زمين، در رودخانه ها، كوه ها و كف درياها و داخل زمين هم سنگ وجود دارد.سنگ ها انواع متفاوتي دارند.

سنگ به موادی از پوسته زمین اطلاق می‌شود که از یک یا چند کانی که با یکدیگر پیوند یافته‌اند، درست شده‌است.

کانی:مغز مداد ، گچ ، پنجره هاي فلزي و حتي نمك يك كاني است. بعضي كاني ها مانند نمك به همان شكل خود قابل استفاده اند. اما بعضي ديگر اين گونه نيستند.

▪︎انواع سنگ ها

سنگ ها از نظر نوع و جنس، شكل ظاهر، مدت زمان تشكيل آن، رنگ و استحکام با هم تفاوت دارند.

سنگ ها دائم در حال تغییراند، عوامل فیزیکی مانند تغییرات دما، یخ بستن آب و عوامل شیمیایی مانند اکسید شدن و تجزیه طی فرایندی که به طور کلی به آن هوازدگی می گویند سنگ ها را خرد و ترکیب شیمیایی آن ها را تغییر می دهد. نتیجه عمل هوازدگی بر روی سنگ عاقبت، تشکیل خاک است.

حال به انواع سنگ ها میپردازیم:

●سنگ هاي رسوبي:

بعضي از سنگ ها بر اثر ته نشين شدن مواد داخل آب به وجود مي آيند. رودها مقدار زيادي مواد را با خود به درياها و درياچه ها مي برند. اين مواد به دليل سنگيني به ته دريا مي روند. روي هم قرار مي گيرند و پس از سفت شدن سنگ هايي را به وجود مي آورند كه به آنها سنگ هاي رسوبي گفته مي شود. سنگ هاي رسوبي لايه لايه اند كه رنگ يا جنس هر لايه با لايه ديگر متفاوت است. سنگ هاي رسوبي در كوه هاي البرز و زاگرس به فراواني يافت مي شوند. ريگ، شن و سنگ هاي آهكي نمونه هايي از سنگ هاي رسوبي هستند.

●سنگ هاي آذرين:

گروه ديگري از سنگ ها بر اثر سرد شدن مواد بسيار داغ به وجود آمده اند كه قبلاً در زمين بوده اند. دماي اعماق زمين زياد است و بعضي سنگ ها را ذوب مي كند. اين سنگ ها در زير يا سطح زمين دوباره سرد مي شوند و سنگ هايي را به وجود مي آورند كه به آنها آذرين مي گويند.

سنگ هاي كوه هايي مانند دماوند و الوند از نوع آذرين است. سنگ هاي آذرين از بلورهاي ريز يا درشت تشكيل شده اند.

●سنگ هاي دگرگون شده:

بعضي از سنگ هاي رسويي يا آذرين اگر مدت زيادي در اعماق زمين بمانند، بايد فشار و گرماي زيادي را تحمل كنند. اين سنگ ها مانند آجر پخته مي شوند و شكل قبلي خود را از دست مي دهند و به همين دليل به آنها سنگ هاي دگرگون شده مي گويند. (مانند سنگ مرمر)

▪︎کاربرد سنگ ها :

• کاشی کاری و نماکاری ساختمان

• برای تهیه آهن و فلز

• سنگ آهک برای تهیه سیمان

•  سنگ نمک: برای تهیه نمک خوراکی

• سنگ فیروزه: برای تهیه زیورآلات و سنگ‌پا برای نظافت و استفاده در صنعت چوب بری

• کاربرد سنگ آذرین

از سنگ گرانیت در نمای ساختمان به خصوص در محیط های صنعتی، کف‌سازی، پیاده‌رو سازی، راه سازی و پله … استفاده می‌شود.

سنگ‌فرش، سنگ نمای ساختمان، راه‌پله و مقبره در آرامگاه‌ها از گرانیت ساخته‌شده‌اند.

بطور كلي سنگ ها و كاني ها به سه منظور استخراج مي شوند.

•  تأمين انرژي

• تأمين مواد اوليه صنايع

•  جواهر سازي: مثل فيروزه- الماس- ياقوت- زمرد

ویژگی های سنگ

ویژگی های آنها می توان به دوام و مقاومت بسیار بالا، جلاپذیری عالی، مقاومت سایشی و ضربه ای بالا، قابلیت برش و صیقل خوردن، قابلیت شستشو، ثبات رنگ، مقاومت در برابر حرارت و رطوبت،غیر قابل نفوذ بودن، مقاومت در برابر تغییرات آب و هوایی، سختی و مقاومت فشاری بالا، پایداری در برابر مواد اسیدی و قلیایی و … اشاره کرد‌

▪︎وقتي نمك در آب به اندازه اي حل شود كه ديگر نتواند در آب حل شود، ته نشين شده و بلورهاي سنگ نمك را درست مي كند.

▪︎ذغال سنگ، سنگ سوختی است.