کم بینایی و نابینایی در کودکان

از هر 1000 کودک 12 نفر دچار کم بینایی (آسیب بینایی) هستند. کم بینایی یعنی اینکه فرد به دلیل مشکلاتی نمیتواند چیزها را به خوبی ببیند. نابینایی زمانی است که فردی به طور کامل بینـایی اش را از دست داده باشـد.
مشکلات بینایی کودکان در هفته اول تولد مشخص می شوند و هر چه والدین زودتر مشکلات بینایی را در نوزاد تشخیص بدهند، درمان سریع تر آغاز می شود.
مهم ترین عواملی که موجب نابینایی یک کودک می شوند، بیماری های ارثی هستند. بهتر است کسانی که قصد ازدواج فامیلی دارند، حتماً قبل از ازدواج از نظر ژنتیکی بررسی شوند تا حامل این ژن نباشند.
وقتی نوزادی زودتر به دنیا می آید، باید حتماً توسط چشم پزشک معاینه شود چون اگر در آن زمان مشکلی داشته باشد و درمان نشود، ممکن است در آینده نابینا شود.
تنبلی و انحراف چشم در دوران کودکی هم در صورت عدم درمان می توانند به نابینایی منجر شود. معاینه های دوره ای چشم در دوران کودکی بسیار جدی هستند و باید حتماً پیگیری شوند.
■ نحوه مواجهه والدین با کودکان کم بینا و نابینا :
• طوری با کودک برخورد کنید که حس نکند با کودکان دیگر تفاوت دارد.
• به او اجازه دهید که تا جایی که ممکن است خودش کارهایش را انجام دهد.
• موقع صحبت کردن با او رو به رویش قرار بگیرید.
• از مقایسه ی او با کودکان بینا جداً پرهیز کنید.
• مراقب باشید که محیط خانه و چیدمان وسایل برای رشد کودک مناسب و امن باشد.
• حتما با او صحبت کنید و در مورد چیزهایی که نمی بیند برایش توضیح بدهید.
• کودک نابینا یا کم بینا را در فعالیت های مختلف شرکت دهید و مراقب باشید که از عهده ی آن فعالیت بربیاید.
■ مشکلات شایع در افراد کم بینا
• از دست دادن درک عمیق: فرد دارای این مشکل نمی تواند درک کند پله چقدر بالا و یا پایین است.
• مشکل در تشخیص چهره افراد، تشخیص لبه ها مانند لبه پله، دید در نور کم یا هوای مه آلود برای این گروه مشکل است.
• اختلال در دید رنگ: چنین فردی در دید رنگ سبز، قرمز یا زرد و آبی مشکل دارد و ممکن است قادر به تمایز رنگ های چراغ راهنما در چهارراه ها نباشد.
• مشکلات در دید دور: این گروه در تماشای تلویزیون، دید تخته کلاس، خواندن نام خیابان ها و تشخیص افراد با مشکل روبرو می شوند.
• مشکلات در دید نزدیک: فرد در خواندن، نوشتن، کار با رایانه و … دچار مشکل است
•
■ دلیل فشار چشم در کودکان کم بینا و نابینا چیست ؟
▪︎ ممکن است ایجاد نورهای بینایی باشد که توسط فشار مکانیکی بر چشم ایجاد می شود و کودک جرقه ها و یا رگه هایی از نور می بیند و این امر مانند خارش بینایی و ایجاد لذت در کودکان می تواند تکرار شود.
▪︎احتمال ایجاد پدیده فسفن (Phosphene ) نیز می تواند دلیل فشار بر چشم کودکان نابینا و کم بینا باشد که عبارت است از دیدن نور بدون وارد شدن نور به داخل چشم. علت به وجود آمدن این پدیده تحریکات مکانیکی، الکتریکی و یا مغناطیسی بافت چشم، شبکیه و یا لوب پس سری می باشد.
▪︎ ایجاد شناخت بهتر از عضو نیز یکی دیگر از دلایل فشار بر چشم می باشد، به عبارتی این فشار باعث حس چشم در کودک و فرد نابینا می شود.
■فشار انگشت بر چشم می تواند چه مشکلاتی را برای کودک ایجاد نماید ؟
■  فشار چشم توسط کودک کم بینا و نابینا می تواند باعث بروز مشکلات زیر شود :
▪︎از دست رفتن بافت چربی چشم در حفره چشم شود.
▪︎آسیب رسیدن به لبه های استخوان حفره بینایی.
▪︎ تیره شده پوست دور چشم.
▪︎ توجه و نگاه اجتماعی نا مناسب به این رفتار  به عبارتی عدم پذیرش اجتماعی.
▪︎جدا شدن شبکیه در مواردی که طولانی شود و یا فشار زیاد باشد
■ کم‌بینایی در کودک می‌تواند بنا به دلایلی مشابه با بزرگسالان ایجاد شود. هرچند موارد دیگری نیز وجود دارد که منجر به کاهش بینایی در کودک می‌شوند.
• بیماری‌های مادرزادی (در زمان تولد وجود دارند)
• هیپوپلازی عصب بینایی (اعصاب بینایی کوچک)
• کاتاراکت یا آب مروارید
• گلوکوم یا آب‌سیاه
• بیماری‌های ارثی (از والدین به ارث می‌رسند)
• رتینیت پیگمنتوزا
• آتروفی بینایی
• بیماری‌های اکتسابی (پس از تولد بروز می‌کنند)
• گلوکوم
• آسیب به چشم
• رتینوپاتی به علت تولد زودرس
• اختلال بینایی مغزی/کورتیکال
متخصصین كم ‌بينايي( Low Vision ) چه کسانی هستند ؟
اینها معمولا متخصصین اپتومتری یا چشم‌پزشکی هستند که در معاینه و درمان بیماران دارای اختلالات بینایی که با روشهای دارویی وجراحی یا وسایل کمک بینایی معمولی مانند عینک ولنز تماسی بطور کامل قابل درمان نیستند مهارت دارند.
توانبخشی افراد کم‌بینا یک کار گروهی است که مستلزم حضور متخصصین Low Vision (اپتومتریست یا چشم پزشک) کاردرمانی، فیزیوتراپی، معلمین توانبخشی، تکنیسین‌ها وافرادی از سایر مشاغل برحسب نیاز می‌باشد.
■ درمان کم بینایی شامل بزرگنمایی و بزرگ کردن تصویر از طریق استاندارد با استفاده از وسایل کمک بینایی میباشد.هدف از این اقدامات بهبود عملکرد بینایی و کمک به بیماران کم بینا برای انجام فعالیت های معمول است.
وسایل کمک بینایی شامل ابزار بصری و غیر بصری می باشند. ابزار بصری (بینایی) عبارتند از: عدسی های کمکی مثل ذره بین و عینک وسایل تلسکوپ، عدسی های ضد رفلکس که درخشش نور را کاهش می دهند و سیستم های مطالعه الکترونیکی از قبیل تلویزیون مدار بسته و کامپیوتر با حروف درشت.