پوکی استخوان

پوکی استخوان یا استئوپروز به معنی کم شدن تراکم استخوان است که باعث ضعیف و سست شدن استخوان ها میشود.در این بیماری استخوان ها به قدری ضعیف و سست میشوند که با یک زمین خوردن یا سرفه میشکنند که بیشتر این شکستگی ها در نواحی باسن،لگن،مچ،ستون فقرات اتفاق می افتد.
بافت استخوان از دو قسمت تشکیل شده است:
۱)یک داربست سه بعدی شبکه مانند از جنس پروتئین که به آن ماتریکس می گویند.
۲)رسوب کلسیم بر روی این داربست پروتئینی در قالب مولکول های هیدروکسی آپاتیت.
استخوان یک بافت زنده است و رگ خونی و سلول زنده دارد پس به ان امکان رشد و ترمیم میدهد.
در سنین بچگی و جوانی ساخته شدن استخوان بیش از جذب شدن آن است ولی در سنین بالا بیش از آنکه استخوان ساخته شود جذب میشود.هورمون های بدن برروی پدیده جذب و تولید استخوان تاثیرگذارند مهمترین هورمون زنانه استروژن و مهمترین هورمون مردانه تاثیر گذار تستوسترون و هورمون پاراتیروئید است.
■علائم پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان از آغاز تا سالها بدون علامت است و مهمترین علامت استخوان درد است و این درد وقتی ایجاد می شود که استخوان دچار شکستگی می شود البته این شکستگی ریز و خفیف است مثلا بیمار به دنبال یک فعالیت روزانه که انجام می دهد دچار کمردرد یا لگن درد می شود و خیال می کند که سرما خورده یا ناپرهیزی علت آن است و باور نمی‌کند که این درد ناشی از شکستگی است البته شکستگی در عرض چند هفته خود به خود خوب میشود ولی به مرور زمان که سن بیمار بالا می‌رود تعداد و تکرر این شکستگی ها بیشتر می‌شود.
دیگر علامت ان کاهش قد در طول زمان است
■تشخیص پوکی استخوان چگونه است؟
پزشکان برای تشخیص پوکی استخوان از روش آزمایش تراکم استخوان استفاده می‌کنند دستگاهی به نام DXA-REY وجود دارد که می تواند استخوان های لگن و ستون فقرات را اسکن کند.تمام زنان بالای ۶۵ سال و مردان بالای ۷۰ سال می بایست این ازمایش را به صورت مرتب انجام دهند.
■چه عواملی منجر به پوکی استخوان میشود؟
۱)سن:بعد از سنین جوانی و با افزایش سن کل توده استخوانی بدن کاهش یافته و خطر شکستگی زیاد می شود زنان هم بعد از سن یائسگی مخصوصاً ۱۰ سال اول ممکن است نیمی از تراکم استخوان های بدنشان را از دست بدهند.
۲)قومیت:کسانی که لاغر هستند یا پوست روشن دارند یا اسیایی هستند احتمال پوکی استخوان در انها بیشتر است.
۳)تغذیه:با دریافت روزانه کلسیم و ویتامین D می توان پوکی استخوان را به تاخیر انداخت.
۴)استعمال دخانیات و الکل
۵)دارو:به طور مثال مصرف هپارین،فنی توئین، کورتون به مدت طولانی مدت باعث پوکی استخوان می‌شود.
۶)بیماری هایی مانند پرکاری تیروئید،سرطان،آرتریت.
۷)مشکل تیروئید:هورمون تیروئید بیش از حد باعث پوکی استخوان میشود.
۸)جذب کم کلسیم:جذب کم کلسیم باعث کاهش تراکم استخوان و افزایش احتمال شکستگی میشود.
۹)سبک زندگی منفعلانه:افرادی که بیشتر اوقات پشت میز نشین هستند نسبت به کسانیکه فعالیت بدنی دارند بیشتر در معرض پوکی قرار دارند.
۱۰)هورمون های جنسی:بعد از یائسگی وقتی میزان استروژن پایین می اید احتمال ابتلا به پوکی استخوان بالا میرود.
۱۱)سابقه خانوادگی:در صورتیکه والدین یا خواهر و برادر فردی به پوکی مبتلا هستند درصد میزان ابتلا در فرد هم بیشتر میشود.
■رژیم غذایی
۱)کلسیم مورد نیاز را می توان از محصولات لبنی، سبزیجات سبز،بروکلی،لوبیا،غلات صبحانه بدست اورد.
۲)ویتامین D به جذب کلسیم کمک می کند برای جذب ویتامین دی باید روزانه بدنتان ۱۵ دقیقه مستقیم زیر نور خورشید قرار بگیرد اگر نه از مکمل ها استفاده کنید.
■ارتباط پوکی استخوان و مصرف کورتون: یکی از عوارض مصرف طولانی مدت کورتون بروز پوکی استخوان است.کورتون نام دسته ای از داروهاست که برای کاهش التهاب در بدن استفاده می‌شود.کورتون در درمان بیماری‌های روماتیسمی،اسم، بعضی از انواع سرطان،بیماری‌های خود ایمنی مورد استفاده قرار می گیرد.در کسانی که به مدت ۳ ماه بیشتر از کورتون خوراکی استفاده می‌کنند باید سنجش تراکم استخوان انجام شود.
■دارویی که دکتر برای پوکی استخوان تجویز میکند عبارت است از:
●بیوفسفات ها
انواع بیوفسفات ها عبارتند از :
۱)فوزاماکس: داروی خوراکی است که هفته یکبار باید مصرف کرد.
۲)بونیوا: به صورت قرص ماهیانه مصرف میشود یا چهار مرتبه در سال بصورت تزریق وریدی.
۳)اکتونل: در دوز های روزانه،هفتگی،دو ماه یکبار یا ماهی یک بار باید مصرف شود.
۴)رکلاست: به صورت تزریق میان وریدی هر یک یا دو سال یکبار.
■عوارض داروهای ضد پوکی استخوان شامل: سوزش معده،تهوع و پوکی استخوان است.