بیش فعالی یا (ADHD)

■بیش فعالی یک اختلال رفتاری رشدی است که فرد توانایی دقت و تمرکز بر یک موضوع را ندارد و یادگیری در او کند است و فعالیت بدنی غیر معمولی دارد.حدود ۳ تا ۵ درصد کودکان قبل از هفت سالگی به آن مبتلا هستند.این اختلال حدود ۳ تا ۵ برابر در پسران شایع تر است.این بیماری با علامت هایی همراه است که عبارتند از:
•پیروی نکردن از یک دستورالعمل
•این افراد تحمل انتظار کشیدن را ندارند
•به سرعت از کوره در می روند
•عصبی و ناراحت هستند
•کم توجه و کم دقت هستند
•فعالیت بیش از اندازه دارند
•رفتارهایی در فرد انجام می‌شود که بدون فکر قبلی است
•حواس پرتی دارند
•بی‌خوابی یا سخت بیدار شدن از خواب
•گم کردن پی‌درپی وسایل شخصی
•نداشتن تمرکز و دقت بالا
•اختلالات یادگیری مخصوصاً خواندن و نوشتن در دوران مدرسه
■این بیماری در طبقه بندی رفتارهای ناهنجار به سه دسته تقسیم می شود:
۱)به طور برجسته بی توجهی یا اختلال نقص توجه بدون بیش فعالی
۲)به طور برجسته پرتحرکی تکانشی
۳)اختلال نقص توجه همراه با بیش فعالی
■برای کاهش خطر ابتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی توجه به این نکات ضروری است:
۱)در زمان بارداری از مصرف سیگار و الکل اجتناب کنید.
۲)کودکان را از دود سیگار و سرب دور نگه دارید.
■علت فردی که به بیش فعالی یا نقص توجه مبتلا است چیست؟؟
تحقیقات فعلی نشان می‌دهد که ژنتیک نقش مهمی در ابتلا به این بیماری دارد سابقه بیماری نقص توجه و یا افسردگی،وسواس،اضطراب در والدین ریسک ابتلا در فرزندان را بالا می‌برد.علاوه بر ژنتیک علت‌های دیگر هم دخیل هستند از جمله : آسیب مغزی،قرار گرفتن در معرض سرب،مصرف الکل و سیگار و قلیون در دوران بارداری،زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد.
■درمان بیش فعالی
برای درمان نقص توجه معمولاً از دارو درمانی و رفتار درمانی استفاده می شود چند تحقیق نشان می‌دهد که استفاده همزمان از دارو درمانی و رفتار درمانی بهترین نتیجه ممکن را دارد متداول ترین دارو برای درمان اختلال کم‌توجهی محرک هایی مانند ریتالین و آدرال است.در رفتار درمانی هم به والدین آموزش داده می‌شود تا واکنش مناسبی را برای رفتار منفی کودک نشان دهند در این روش راهکارهایی برای کنار آمدن با شرایط و مهارت‌های اجتماعی به کودک آموزش داده می‌شود شعار رایج مهم این است که قرص به ما مهارت نمی آموزد این شعار یعنی اگر چه دارو علائم کم توجهی را کنترل می‌کند اما عادات منفی را از بین نمی‌برد.شواهد تازه نشان می دهد که ترکیبی از تراپی و ورزش و مدیتیشن و تغییر رژیم غذایی به کسانی که اختلال توجه دارند کمک می‌کند.
■علاوه بر رفتار درمانی و دارودرمانی که توضیح دادیم فراهم کردن یک شیوه زندگی سالم برای فرزندانمان ضروری است.عاداتی مانند:
۱)مصرف غذای سالم مانند مصرف میوه،سبزیجات، پروتئین،غلات کامل.
۲)ورزش و فعالیت های بدنی روزانه مناسب با سن کودک
۳)رعایت ساعت خواب شبانه
۴)محدود کردن زمان استفاده از تبلت،تلویزیون، کامپیوتر و وسایل الکترونیکی
■راهکارهایی برای والدین

در ایران تاکنون پنج بازی درمانی با نام‌های ببین و بگو (برای بهبود نقص توجه)، صورت‌های فضایی (برای بهبود نقص توجه)، مجموعه بازی کنترل خشم (برای بهبود کنترل تکانشگری و مدیریت هیجان خشم)، مجموعه بازی خویشتنداری (برای بهبود کنترل تکانشگری و مدیریت هیجانات) و کودک توانا (برای کاهش ترس از تزریق در کودکان مبتلا به دیابت نوع ۱) برای کمک به بهبود بیماری‌های کودکان و نوجوانان به صورت علمی طراحی و تولید شده‌اند.
۱)برای کودک برنامه‌ریزی کنید. کودک مبتلا به این اختلال در محدودهٔ قوانین بهترین عملکرد را دارد. برای هر روز از قبل برنامه‌ریزی کنید و این برنامه را در جایی که کودک بتواند ببیند آویزان کنید. هرچه این برنامه دقیق تر باشد، محدودیت‌های بیشتری برای کودک ایجاد می‌کند تا بهتر رفتارش را کنترل کند.
۲)محیط را ساده و ساکت کنید. در محیط شلوغ، کودک شما به راحتی تمرکزش را از دست می‌دهد و تحریک پذیر می‌شود به‌طور کلی سرو صدای خانه را کم کنید.
۳)آموزش تماس چشمی به کودک. وجه مشترک این گونه کودکان این است که نمی‌توانند برای مدت طولانی به کسی که در حال صحبت است نگاه کنند. از این بازی استفاده کنید تا مهارت تماس چشمی را در کودک ایجاد کنید: بازی «نگاهتو برنگردون»، بدین ترتیب است که شما و کودکتان به چشمان یکدیگر خیره شوید. هر کس زودتر خسته شد و نگاهش را برگرداند بازنده است. زمان خیره شدن را ثبت کنید و هر بار که کودک بتواند نگاهش را بیشتر ثابت نگه دارد، او را تحسین کنید.
۴)استفاده از ساعت زنگ دار. برای افزایش مدت زمانی که کودک می‌تواند آرام بنشیند از این وسیله استفاده کنید. از کودک بخواهید بکوشد تا ساعت را شکست دهد. اگر می‌خواهد تکلیف مدرسه اش را در زمان کوتاهتری تمام کند، از او بخواهید یک هدف زمانی تعیین کند. برای نمونه: «این درس را در ظرف ۵ دقیقه خواهم خواند» سپس به او بگویید ساعت را روی ۵ دقیقه تنظیم و خودش را ملزم کند که ۵ دقیقه بنشیند و آن درس را تمام کند. هر بار که موفق به انجام این کار شد، می‌تواند یک مرحله جلوتر برود و هدف بعدی اش را تعیین کند و بدین ترتیب، زمان درس خواندن یا انجام تکالیفش را افزایش دهد. در هر مرحله او را تشویق نمایید.
۵)آموزش تسلط بر خود. به کودک بیاموزید که رفتارش را با گفتار شفاهی کنترل کند. وقتی او همراه شماست شروع به انجام کاری بکنید و مدام با خود با صدای بلند چنین حرف بزنید: ” باید حواسم به کاری که دارم می‌کنم جمع باشه. ” به کودک بیاموزید ابتدا با صدای بلند با خودش صحبت کند و سپس آرام و بی صدا. استفاده از گروه‌ها مشاوره‌ای برای آموزش‌های لازم در این زمینه می‌تواند راهگشا باشد.